W przypadku bardzo małych dzieci, niezmiernie trudno zorientować się, że mamy do czynienia z zaburzeniami widzenia barwnego, popularnie zwanymi daltonizmem. Maluchy uczą się bowiem dopiero nazywać świat, poznają kolory, kształty, faktury, mylą słowa, przekręcają nazwy. Dzieci nie wiedzą, że tak naprawdę mogą widzieć kolory inaczej, niż powinny. Tym bardziej, że – jak wyjaśnia okulistka dziecięca, lek. Agnieszka Majkusiak – najczęściej spotykane zaburzenie jest tak nieznaczne, że bardzo długo rodzice w ogóle nie wiedzą, że dziecko ma daltonizm. – Czasami najbliżsi postanawiają zbadać dziecko pod kątem daltonizmu, ponieważ w rodzinie były takie przypadki. Chcą tym samym rozwiać wszelkie wątpliwości, stąd ich wizyta w gabinecie lekarskim – wyjaśnia okulistka Grupy LUX MED. Innym, stosunkowo częstym powodem rozpoczęcia diagnostyki w kierunku daltonizmu u dziecka jest sytuacja, w której – w przeciwieństwie do swoich rówieśników – nie umie ono trafnie rozpoznać kolorów. – Pod tym kątem polecam bacznie obserwować dziecko. Można również porozmawiać np. z rodzicami jego koleżanek lub kolegów, czy także miewają podobne kłopoty. Warto się także edukować, by wiedzieć, jakie umiejętności na danym etapie rozwoju dziecko powinno już posiadać. Pamiętajmy jednocześnie o tym, że każde rozwija się w swoim tempie, zatem uważność rodziców jest tu także niezwykle istotna. Jeśli jednak są oni zaniepokojeni i podejrzewają u malucha tzw. ślepotę barw lub inne schorzenia, bezwzględnie powinni skonsultować dziecko z lekarzem okulistą. Wychodzę z założenia, że lepiej jest zbadać dziecko o trzy razy za dużo, niż raz za mało – sugeruje lek. Agnieszka Majkusiak. Co jeszcze może świadczyć o tym, że mamy do czynienia z daltonizmem u dziecka? – Jeśli na przykład poprosimy, aby podało nam kredkę zieloną, a ono podaje fioletową lub czerwoną, w dodatku taka sytuacja zdarza się częściej niż raz, to warto się temu przyjrzeć i umówić dziecko na wizytę u okulisty. Nie warto się jednak martwić na zapas, bo nie zawsze oznacza to, że maluch nie widzi dobrze barw. Powód może okazać się trywialny – bywa, że dziecko nie przyswoiło jeszcze nazewnictwa wszystkich kolorów i może je po prostu mylić – wyjaśnia lekarka. Sama diagnostyka daltonizmu u małych dzieci nie jest trudna, jeśli maluchy współpracują. – Najłatwiej bada się dzieci, które znają już cyfry. Pamiętajmy jednak, że są także dzieci nieśmiałe, wycofane, które mogą mieć problem z odczytaniem lub wskazaniem konkretnego elementu. W takich wypadkach, jeśli mam wątpliwość, kieruję pacjenta na badanie za jakiś czas. Istnieje szansa, że podczas kolejnej wizyty dziecko będzie już nieco odważniejsze. Nie należy się także przejmować, jeśli po pierwszej konsultacji nie znamy odpowiedzi na pytanie, czy dziecko widzi barwy prawidłowo. Szybkość diagnostyki nie jest w tym wypadku aż tak ważna. Daltonizm nie nasila się i nie wymaga leczenia – mówi lek. Agnieszka Majkusiak. Dodaje ponadto, że: – Diagnozowanie daltonizmu polega na czytaniu specjalnych tablic Ishihary, dostępnych w każdym gabinecie okulistycznym. Badanie trzeba przeprowadzać w odpowiednim oświetleniu, przy świetle dziennym, padającym zza pleców dziecka. Każda taka tablica składa się z koła utworzonego przez okrągłe plamy, różniące się nieznacznie barwami. Kolory dobrane są tak, aby utworzyły cyfrę, liczbę lub szlaczek. Zadaniem pacjenta jest odszyfrowanie cyfr. Dzieci, które nie umieją jeszcze czytać, prosi się zwykle o poprowadzenie palcem po cyfrze, którą widzi. Jest to często traktowane przez same dzieci jako ciekawa zabawa. Zdarza się, że czteroletnie, a czasami nawet trzyletnie dzieci, potrafią wykonać test poprawnie. Jak wskazuje okulistka, istnieje także prostszy, wstępny sposób na weryfikację poprawności widzenia barw przez dziecko: – Prostszym testem, który może przeprowadzić rodzic, jest pokazanie trzech podstawowych kolorów, np. kredek, i po ich wskazywaniu przez dziecko, jesteśmy w stanie wstępnie zorientować, czy nie ma ono zaburzeń widzenia barw. A jeśli takowe występują, to diagnozujemy wówczas, jaki jest to rodzaj daltonizmu. Jak widzi dziecko z daltonizmem? Odpowiedź na to pytanie jest bardzo trudna. – Dorośli, którzy mają zaburzenia widzenia barw, od urodzenia nie wiedzą, jak powinny wyglądać prawidłowo kolory. Widzą je bowiem na swój sposób. Z drugiej strony, osoby prawidłowo rozróżniające kolory, nie są w stanie wyobrazić sobie, jak wygląda to z perspektywy osób z daltonizmem – mówi lekarka. Jak wyjaśnia okulistka, najczęściej występującą odmianą daltonizmu jest mylenie czerwieni z zielenią. Warto jednak zdiagnozować daltonizm u dziecka, choćby po to, żeby uprzedzić nauczycieli, że dziecko będzie np. inaczej widziało mapy na lekcjach geografii, lub żeby wiedziało, którego zawodu nie będzie mogło, z powodu daltonizmu, wykonywać w przyszłości. Tak sprawa wygląda w przypadku kontrolera ruchu lotniczego – w tym przypadku zaledwie jedna, źle odczytana tablica, dyskwalifikuje do wykonywania tego zawodu. – Są zawody, których wykonywanie jest przeciwwskazane u osób z nieprawidłowym widzeniem barw. Należą do nich pilot, maszynista, kierowca zawodowy (kierujący karetką pogotowia lub wozem strażackim), czy choćby elektromonter, który łączy kable w różnych kolorach. Jak zauważa okulistka, należy jednak pamiętać o tym, że nie każde zaburzenie widzenia barw jest tak samo głębokie. Pocieszające jest natomiast to, że przepisy prawne, dopuszczające do wykonywania poszczególnych zawodów, mogą się jeszcze zmienić do czasu rozpoczęcia przez dziecko życia zawodowego – mówi lek. Majkusiak. Dodaje także, że: Nastolatka, który nieprawidłowo czyta tablice Ishihary, a który marzy jednocześnie o zawodzie pilota, należy skierować na dokładniejsze badanie, najlepiej na anomaloskop. Wynik jednoznacznie wskaże, z jakim rodzajem zaburzenia mamy do czynienia oraz czy marzenia zawodowe mogą być realizowane, czy może jednak należy je zweryfikować. Jeśli wykonywanie wymarzonej pracy, z przyczyn od nas niezależnych, jest niemożliwe, warto wesprzeć dziecko w poszukiwaniu innej profesji. Warto podkreślić, że nie ma przeciwwskazań do kierowania samochodem prywatnie, nawet przy maksymalnie nasilonym zaburzeniu. Osoby widzące czarno-biało orientują się, jaki jest kolor światła drogowego po wysokości, na jakiej w danym momencie się ono świeci. Jak leczyć daltonizm Daltonizm nie jest chorobą, a wadą wrodzoną, uwarunkowaną genetycznie. Nie leczy się go, ponieważ w tym przypadku nie ma możliwości terapii genowej. Nieprawidłowe postrzeganie barw występuje stosunkowo często, zwłaszcza u mężczyzn. – Badania mówią o ośmiu, a nawet dziesięciu procentach populacji przedstawicieli płci męskiej z daltonizmem. W szkole, praktycznie w każdej klasie możemy znaleźć chłopca, który ma daltonizm – mówi okulistka. Daltonizm u dzieci ma związek z chromosomem X – matka, prawidłowo rozróżniająca kolory, ale posiadająca ten konkretny gen, może przekazać go swojemu synowi, jeśli jej ojciec również miał tę wadę. Najczęściej podobny problem występuje u wnuczka i dziadka (ojca matki). – To jest zresztą całkiem ciekawe podczas diagnozy, kiedy przychodzą rodzice z synem, u którego diagnozujemy daltonizm i nagle okazuje się, że dziadek dziecka (ojciec matki) miał podobny problem i także nieprawidłowo rozpoznawał kolory – mówi specjalistka z Grupy LUX MED. Inne, oprócz genetycznych, przyczyny pojawienia się zaburzeń widzenia barwnego, mogą być efektem bardzo ciężkich chorób dotykających plamkę żółtą, czyli miejsca w oku, którymi widzimy najostrzej. U dziecka występuje wówczas ogólne, znaczne pogorszenie widzenia i towarzyszące temu zaburzenie widzenia barwnego nie wydaje się tak istotne. – Osoby z wrodzonymi zaburzeniami widzenia barwnego bardzo dobrze i ostro widzą – daltonizm, sam w sobie, nie ma związku z wadą wzroku i noszeniem okularów. Po prostu w czopkach – malutkich komórkach, które są gęsto umieszczone w plamce żółtej w oku, jest nieodpowiednia ilość lub brak któregoś barwnika – wyjaśnia ekspertka. Dzieci z daltonizmem nie są świadome tego, że mają zaburzenia widzenia barw. Czasami nawet rodzice są zdziwieni – zwłaszcza, kiedy zaburzenie jest niewielkie – że ich dziecko ma daltonizm. Czym w późniejszym wieku może objawiać się daltonizm? – Na przykład ekstrawaganckim łączeniem kolorów ubrań – bo te, w oczach osób widzących kolory prawidłowo, wypadają całkiem niecodziennie. Warto wiedzieć jednak, czy dziecko ma daltonizm, ponieważ zaburzenie widzenia barw wyklucza niektóre zawody. Należy jednak podkreślić, że funkcjonowanie i codzienne życie osób z daltonizmem jest zupełnie normalne – takie samo, jak widzących barwy prawidłowo. Dzieci, a także ich rodzice, nie mają czasem w ogóle świadomości o wystąpieniu tego problemu – podkreśla lekarka.